Trong bối cảnh Hà Nội liên tiếp đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng, chính quyền và các tổ chức liên quan đang nỗ lực triển khai các biện pháp cấp bách nhằm cải thiện chất lượng không khí cho cư dân thành phố. Với chỉ số chất lượng không khí (AQI) thường xuyên ở mức cảnh báo đỏ và tím, là một lời nhắc nhở nghiêm túc về vấn đề ô nhiễm này.
Hà Nội trong “bầu không khí mờ mịt”
Kể từ đầu tháng 10/2025, Hà Nội đã rơi vào tình trạng ô nhiễm không khí trầm trọng, khi chỉ số AQI đạt ngưỡng độc hại. Các ngày 25/11 và 27/11, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phát đi công văn khẩn, chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương triển khai ngay các biện pháp cấp bách ứng phó với tình hình ô nhiễm không khí ngày càng tồi tệ.
Theo các chuyên gia, nguyên nhân chính của tình trạng này là do điều kiện thời tiết bất lợi, đặc biệt là hiện tượng nghịch nhiệt, lặng gió, và sương mù làm giảm khả năng khuếch tán bụi mịn PM2.5. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng mà còn tác động tiêu cực đến hoạt động kinh tế-xã hội.
Chỉ số AQI lên cao kỷ lục
Vào lúc 8 giờ ngày 10/12, hệ thống quan trắc chất lượng không khí của Trung tâm Quan trắc môi trường miền Bắc đã ghi nhận chỉ số AQI tại trạm Đại học Bách Khoa lên tới 222 – mức cảnh báo “rất kém”. Chỉ số này vượt xa mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới. Cùng thời điểm, trạm 556 Nguyễn Văn Cừ cũng ghi nhận chỉ số AQI là 188, đánh dấu mức ô nhiễm “xấu”.
Không chỉ dừng lại ở đó, vào lúc 6 giờ sáng cùng ngày, chỉ số AQI tại Đại học Bách Khoa và trạm 556 Nguyễn Văn Cừ lần lượt ghi nhận là 196 và 175. Tình hình ngày càng tồi tệ khi tới 7 giờ, chỉ số AQI tại trạm 556 Nguyễn Văn Cừ đã tăng lên 182, trong khi Đại học Bách Khoa cũng ghi nhận mức 211.
Cuộc khủng hoảng ô nhiễm không khí này không phải là vấn đề mới mà đã kéo dài từ nhiều tháng qua và là một thực trạng đặc biệt nghiêm trọng trong công tác quản lý môi trường đô thị.
Nguyên nhân và giải pháp
Tiến sỹ Hoàng Dương Tùng – Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, chỉ ra rằng tình trạng ô nhiễm kéo dài xuất phát từ những lỗ hổng trong quản lý nguồn phát thải. Ông nhấn mạnh: “Chúng ta cần có một chiến lược tổng thể có thể kiểm soát chặt chẽ các nguồn gây ô nhiễm không khí, từ giao thông, xây dựng đến công nghiệp.”
Để giải quyết triệt để vấn đề ô nhiễm không khí ở Hà Nội, Tiến sỹ Tùng khuyết nghị cần có những biện pháp đồng bộ, không thể dựa vào một giải pháp duy nhất. Ông cho rằng việc thành phố thực hiện vùng phát thải thấp và lộ trình cấm xe máy chạy xăng sẽ là những bước đi cần thiết để cải thiện tình hình. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi phải có chính sách hỗ trợ người dân chuyển đổi phương tiện và nâng cao năng lực giao thông công cộng.
Đề xuất từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường
Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng kêu gọi các địa phương triển khai nhanh chóng các biện pháp giảm ô nhiễm không khí, như tăng cường tần suất quét, hút bụi, và phun nước rửa đường. Ngoài ra, các hoạt động xây dựng và vật liệu cần phải được kiểm soát chặt chẽ. Cơ quan này cũng khuyến nghị người dân nên sử dụng khẩu trang chuyên dụng, hạn chế hoạt động ngoài trời, và theo dõi chỉ số AQI thường xuyên từ các nguồn thông tin chính thức.
Kinh nghiệm từ Trung Quốc
Chia sẻ về kinh nghiệm quản lý ô nhiễm không khí từ Bắc Kinh, Cục trưởng Cục Môi trường Hoàng Văn Thức cho biết, chính quyền Trung Quốc đã ứng dụng nhiều giải pháp đồng bộ trong hơn 20 năm qua để cải thiện chất lượng không khí sống. Theo ông, bí quyết thành công nằm ở việc quản lý tổng thể các nguồn phát thải từ giao thông, công nghiệp đến sinh hoạt dân sinh.
Ông Thức nhấn mạnh rằng ô nhiễm không khí không thể giải quyết đơn giản trong khuôn khổ một địa phương mà cần phải có sự hợp tác liên vùng. Thực tế, Bắc Kinh đã phối hợp chặt chẽ với tỉnh Hà Bắc và thành phố Thiên Tân trong nỗ lực kiểm soát chất lượng không khí. Hà Nội cũng cần xây dựng các cơ chế phối hợp liên ngành với các tỉnh lân cận để đạt được hiệu quả giám sát và quản lý tổng thể.
Kế hoạch di dời và tăng cường giám sát
Ông Thức cũng nêu rõ kế hoạch di dời các cơ sở gây ô nhiễm nặng ra khỏi khu vực nội thành là một bước đi quan trọng. Tại Bắc Kinh, nhiều nhà máy công nghiệp đã được chuyển đến các tỉnh xa hơn để phục vụ cho quy hoạch mới. Tương tự, chính quyền Việt Nam cũng đã có kế hoạch di dời các cơ sở ô nhiễm ra ngoại thành trong thời gian tới.
Ngoài ra, cần đầu tư vào các công nghệ giám sát môi trường hiện đại. Ông cho biết Bắc Kinh hiện sở hữu một hệ thống vệ tinh quan sát và các trạm quan trắc tự động với mật độ dày đặc, cho phép theo dõi chất lượng không khí hàng ngày và xử lý kịp thời các biến động bất thường.
Dự báo tình hình ô nhiễm sắp tới
Dựa trên các dự báo thời tiết, trong khoảng 10 ngày tới, Hà Nội và các tỉnh lân cận sẽ tiếp tục đối mặt với các điều kiện khí hậu bất lợi, làm gia tăng khả năng ô nhiễm không khí. Tình hình này càng cần phải được quan tâm và dẫn dắt bởi các biện pháp hiệu quả từ phía cơ quan chức năng, đồng thời ý thức của người dân cũng cần nâng cao để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng.
Tóm lại, với những nỗ lực hiện tại, Hà Nội đang phải đối mặt với thách thức lớn về ô nhiễm không khí. Việc triển khai hiệu quả các giải pháp bền vững sẽ đóng vai trò quyết định trong việc cải thiện chất lượng không khí cho hàng triệu cư dân thành phố.
